Artikel 8, 15-01-2025
geschreven door: Asli Karaman, Wijkcoach
De opkomst van digitale technologie heeft de wereld veranderd. Deze vooruitgang biedt jongeren talloze kansen, maar brengt ook serieuze uitdagingen met zich mee.
Een van de meest zorgwekkende fenomenen in deze context is sexting, en in het bijzonder de schadelijke gevolgen ervan, zoals shame-sexting. Je kunt van shame sexting spreken als het materiaal verspreid wordt in een groep, waardoor de geportretteerde emotionele schade ondervindt. Dit is zorgwekkend vanwege de diepe psychische gevolgen die slachtoffers kunnen ondervinden, zoals gevoelens van schaamte, angst en depressie. Daarnaast heeft het ook sociale en juridische implicaties, zoals reputatieschade en mogelijke strafrechtelijke vervolging.
Binnen de Turkse gemeenschap, waar taboes rondom seksualiteit en sociale normen sterk aanwezig zijn, zijn de gevolgen extra zorgwekkend. Dit heeft mij, als wijkcoach en actief lid van de gemeenschap, ertoe aangezet om actie te ondernemen en ouders en jongeren te ondersteunen.
Recent onderzoek van het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) toont aan dat sexting een groeiend probleem is, vooral voor jongeren met een migratieachtergrond. Meisjes en jongens uit Turkse, Marokkaanse en Hindoestaanse gezinnen zijn extra kwetsbaar voor ‘shame sexting’, omdat de nadruk op seksuele eer binnen deze gemeenschappen het risico op chantage en uitbuiting vergroot. De gevolgen van de verspreiding van intieme beelden zijn ernstig: van psychische schade tot chantage en zelfs mensenhandel. Dit bevestigt de noodzaak van preventieve maatregelen en bewustwording, om zowel ouders als jongeren weerbaarder te maken (Kennisplatform Inclusief Samenleven, 2024).
Uit onderzoek van Rutgers en Soa Aids Nederland blijkt dat 15% van de jongeren tussen de 13 en 24 jaar in de afgelopen zes maanden aan sexting heeft gedaan. Eén op de honderd jongeren heeft in diezelfde periode meegemaakt dat hun intieme beelden ongewild zijn doorgestuurd naar iemand anders (Rutgers, 2023). Daarnaast geeft de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 aan dat 2% van de jongeren ooit een naaktfoto of seksfilmpje heeft verspreid tegen hun eigen zin (Gezondheidsmonitor Jeugd, 2023). Deze cijfers benadrukken de urgente noodzaak van preventieve maatregelen en bewustwording, zodat zowel ouders als jongeren beter beschermd en weerbaarder worden.
De persoonlijke aangrijpende casus
Tijdens een ontbijt in mijn ouderlijk huis deelde ik een casus die me diep had geraakt. Een Turks meisje in de basisschoolleeftijd was slachtoffer geworden van shame-sexting. Haar foto’s waren zonder haar toestemming gedeeld in een exposegroep op Telegram, met meer dan 1000 leden. De beelden werden dagelijks verspreid, wat leidde tot online shaming, victim blaming en enorme psychische schade. Uiteraard hield ik rekening met de privacy van de betrokkenen, maar het verhaal bracht ons aan het denken: Hoe kan het dat zoveel ouders moeite hebben om over gevoelige thema’s zoals seksualiteit te praten met hun kinderen? Dit was voor mij een wake-up call: ik moest ouders ondersteunen bij het bespreken van deze belangrijke onderwerpen.
Samenwerking met de Moskeeën
In februari 2024 besloot ik contact op te nemen met de Turkse moskee in Enschede om de gevaren van sexting en online shaming binnen onze gemeenschap bespreekbaar te maken. In overleg met de imams werd gekeken hoe de voorlichting goed kon aansluiten bij de waarden en normen van de islam en cultuur. De moskee reageerde enthousiast en stelde voor om een voorlichtingssessie voor moeders te organiseren.
Tijdens de sessie werd de nadruk gelegd op de kwetsbaarheid van jongeren uit onze gemeenschap voor misbruik – zowel als slachtoffer als onbedoeld dader. De risico’s van sexting en online shaming kwamen aan bod, evenals de belangrijke rol die ouders kunnen spelen in de seksuele opvoeding van hun kinderen. Er werd aangemoedigd om, ondanks de taboes die vaak binnen de gemeenschap bestaan, open gesprekken over seksualiteit te voeren.
De vragen die ik kreeg, maakten diepe indruk. Eén moeder vroeg bijvoorbeeld: “Hoe begin ik zo’n gesprek met mijn dochter, zonder dat ze denkt dat ik haar wantrouw?” Dit soort onzekerheid bleek veelvoorkomend. We keken samen naar manieren om een open gesprek met kinderen te voeren, zonder dat het als beschuldigen overkomt. Ook gingen we in op het belang van duidelijke afspraken over internetgebruik en het belang van ouderlijke betrokkenheid bij het online leven van hun kinderen.
Na afloop bleven veel moeders hangen om persoonlijke verhalen te delen.
Uitbreiding van mijn werk
De positieve reacties op de eerste workshop in Enschede gaven mij het vertrouwen om verder te gaan. Sindsdien heb ik sessies georganiseerd in moskeeën in Enschede, Oldenzaal en Hengelo. Elke moskee bracht nieuwe inzichten en uitdagingen. In Hengelo en Enschede deelden moeders dat ze hoopten dat ook vaders betrokken zouden worden, omdat zij vaak een cruciale rol spelen in de opvoeding, maar niet altijd goed weten hoe ze deze kunnen invullen.
Op verzoek van moeders ben ik begonnen met het organiseren van sessies voor jongeren. Deze sessies behandelen belangrijke thema’s zoals sexting, online shaming, verantwoord online gedrag en de gevolgen van grensoverschrijdend gedrag. Jongeren krijgen hierbij praktische handvatten aangereikt om bewuster en veiliger online te zijn. Dit alles wordt mogelijk gemaakt door de steun van de moskeeën, die een veilige en vertrouwde ruimte bieden voor deze waardevolle gesprekken.
Wat me tijdens deze workshops opviel is dat jongeren vaak beter geïnformeerd zijn dan hun ouders. Scholen spelen hierin een positieve rol. Toch stuiten deze jongeren thuis op een barrière: ze durven deze informatie niet altijd te delen of voelen zich geremd omdat zulke onderwerpen binnen het gezin nauwelijks worden besproken. Dit terwijl open communicatie juist essentieel is om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en jongeren weerbaarder te maken.
De impact en een hoopvolle toekomst
De reacties op de lezingen benadrukken het belang van dit werk. Veel moeders gaven aan dat ze niet wisten hoe ze gevoelige onderwerpen moesten aankaarten, maar na de sessies voelden ze zich zekerder om open gesprekken met hun kinderen te voeren. Er kwamen ook verzoeken voor vervolgworkshops, aangezien de thema’s als te waardevol werden beschouwd om bij één sessie te blijven.
Wat Jij Kunt Doen
Het is belangrijk dat ouders, jongeren en professionals zich inzetten voor een cultuur van bewustzijn, openheid en bescherming tegen de gevolgen van sexting en online shaming. Door kennis te delen, open gesprekken over seksuele opvoeding te voeren en de digitale veiligheid van jongeren te waarborgen, kunnen we echt een verschil maken. Laten we samen werken aan een sterkere, veiligere toekomst voor onze gemeenschap.
Bronnen
- Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS). (2024). Sexting onder jongeren met migratieachtergrond. Geraadpleegd van www.kis.nl
- Rutgers. (2023). Sexting onder jongeren in Nederland. Geraadpleegd van https://www.rutgers.nl
- Gezondheidsmonitor Jeugd. (2023). Gezondheidsmonitor Jeugd 2023: Seksueel risicogedrag onder jongeren. Geraadpleegd van https://www.vzinfo.nl
