Terwijl de wereld de kracht en prestaties van vrouwen viert op Internationale Vrouwendag op 8
maart, is er één grimmige realiteit die niet genegeerd kan worden: femicide, de moord op vrouwen
vanwege hun geslacht. Te midden van de vieringen is het van belang om stil te staan bij deze duistere
schaduw die over de vooruitgang van gendergelijkheid hangt. Verandering begint immers bij
erkenning.
Als gedragswetenschapper met een Turkse achtergrond, was ik onlangs benieuwd naar de verschillen
tussen slachtoffers van femicide in Nederland en Turkije. In 2021 zijn er rond de 280 gevallen van
femicide in Turkije geregistreerd, tegenover de 38 incidenten in Nederland. Echter is de populatie in
Turkije ook bijna vijf keer groter dan in Nederland. In beide landen wordt in ieder geval een stijging
gezien in de jaarlijkse cijfers.
Mijn vervolgvraag was de etniciteit van de slachtoffers van femicide in Nederland; helaas zijn hier
geen statistische gegevens over bekend. Wel is er informatie beschikbaar over huiselijk geweld en
hele summiere informatie over partnergeweld met vrouwen als slachtoffers. Femicide is uiteraard
een veel breder begrip, maar gezien zes van de tien keer femicide wordt gepleegd door de
(ex)partner, vormt dit zeker een groot onderdeel ervan. In het ene onderzoek worden er nauwelijks
verschillen gevonden tussen allochtone en autochtone vrouwen en in het andere onderzoek worden
er wel verschillen gevonden, maar wordt er gelijk de kanttekening bij geplaats dat er ‘vermoedelijk’
sprake is van onderrapportage. Heel subjectief en onbetrouwbaar, mijns inziens.
Ik betwijfel of we de cijfers van partnergeweld ooit concreet genoeg in kaart gaan krijgen, doordat dit
juist zo’n subjectief thema is. Herkennen slachtoffers de situatie waarin zij verkeren als bijvoorbeeld
partnergeweld? Of wordt de situatie genormaliseerd? Acceptatie en erkenning van het zijn van
slachtoffer van partnergeweld, begint dit veelal niet nadat deze vrouwen uit de situatie zijn gestapt?
Een cultuursensitieve aanpak bij geweld tegen vrouwen, in welke vorm dan ook, is hoe dan ook
belangrijk. We moeten bij het bieden van hulp rekening houden met de culturele normen en
waarden, mogelijk traditionele gedachtengoed (zowel bij pleger als slachtoffer) en de opvattingen
ten aanzien van eer, familie en/of seksualiteit. Zeker als er verschillende risicofactoren zijn, zoals de
financiële en emotionele afhankelijkheid van de partner. Met name de eerste generatie
migrantenvrouwen beheerst de Nederlandse taal minder goed, zijn vaak op meerdere gebieden
afhankelijk van hun partner en kennen de hulpverleningswegen en hun rechten onvoldoende. Ook
heerst er mogelijk nog een taboe op het bespreekbaar maken van dit onderwerp, waardoor deze
groep vrouwen als kwetsbaar kan worden aangemerkt.
Al met al, zijn er enkele signalen die erop kunnen wijzen dat vrouwen met een migratieachtergrond
in Nederland meer kwetsbaar zijn voor partnergeweld. Doordat femicide echter een veel bredere
term is en er geen cijfers bekend zijn over de achtergrond van deze slachtoffers, kunnen we niets
zeggen over het verband tussen deze gruwelijke vrouwenmoorden en afkomst. Femicide is een
gezamenlijk en wereldwijd probleem. Het treft vrouwen in alle lagen van de bevolking. Elke twaalf
minuten wordt er een vrouw vermoord op de wereld. Vijf per uur. Dat zegt volgens mij meer dan
genoeg..
